Konieczność budowy nowego zakładu dostarczającego wodę dla Śląska i Zagłębia zaistniała już na początku lat dwudziestych XX wieku. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę oraz rozstrzygnięciach dotyczących podziału Śląska, bezpieczeństwo dostaw wody stało się sprawą kluczową. W styczniu 1922 roku ówczesny minister robót publicznych a późniejszy prezydent – Gabriel Narutowicz zwrócił uwagę na to, że całe Zagłębie Dąbrowskie powinno posiadać własne, niezależne źródło zaopatrzenia w wodę. Nowy zakład miał nie tylko zabezpieczyć Zagłębie ale również dać bezpieczeństwo wodne dla rozwijających się ciągle miast Śląska. Na wniosek ministra Narutowicza powołano Komitet Wodny, którego zadaniem było opracowania kompleksowego projektu wodociągu ogólnego.
Po kilku latach analiz i badań lokalnych wód zdecydowano, że nowy zakład powstanie w Maczkach (dzielnica Sosnowca) a ujęcie wody zlokalizowane będzie na Białej Przemszy. Realizację projektu powierzono Państwowym Zakładom Wodociągowym na Górnym Śląsku, które miały również prowadzić eksploatację ujęcia i nowego wodociągu. Budowę rozpoczęto w 1929 roku, a częściowe uruchomienie na potrzeby Sosnowca nastąpiło już w 1930 roku. Uroczyste otwarcie całego zakładu nastąpiło ostatecznie w roku 1931. Zdolności produkcyjne wynosiły wówczas 40 tys. m3/dobę.
Do końca 1931 roku, czyli w pierwszym etapie funkcjonowania wodociągu, ułożono 905 km rurociągu o średnicy 750 mm, doprowadzając wodę do zbiornika w Zagórzu oraz wykonano sam zbiornik o pojemności 4 000 m3. W etapie drugim, do 1937 roku, wybudowano rurociąg toczony o średnicy 750 mm i 650 mm od Maczek przez Sosnowiec i Katowice, aż do Chorzowa. Wybudowano również zbiornik w Chorzowie o pojemności 2 500 m3. Rurociąg ten miał długość 27 km, a odgałęzienia rurociągu głównego około 22 km, przy średnicy rur od 150 mm do 500 mm.
Użycie do produkcji wody powierzchniowej powodowało, że była ona dobra do spożycia nie tylko dla ludzi, ale przez swoją niską twardość doskonale nadawała się również do celów przemysłowych. Oddany do użytku zakład, którego projektantem był inż. Romuald Rosłoński, składał się z ujęcia wody, odmulnika, dwóch komór filtracyjnych, pompowni wraz z siecią wodociągową oraz zbiornika wody czystej.
Zakład w Maczkach już od chwili uruchomienia pomógł mieszkańcom Śląska i Zagłębia w uzupełnieniu deficytów wody. Niestety już od 1933 roku, w wyniku intensywnej działalności Fabryki Celulozy i Papieru w Kluczach oraz ścieków z fabryki Szajna w Sławkowie, jakość wody w Przemszy znacząco zaczęła się pogorszać. Zakład w Maczkach musiał szukać nowego ujęcia.
Zdecydowano się sięgnąć po wody rzeki Sztoły – lewobrzeżnego dopływu Białej Przemszy, a ujęcie zlokalizowano w Ryszce (część Sławkowa). Jako ujęcie uzupełniające, ale o dużym potencjale ilościowym, otwarto również ujęcie na Kanale Centralnym, odwadniającym Kopalnię Piasku Szczakowa. Oba punkty uruchomiono w roku 1937 - w tym samym czasie gdy do użytku oddawano zakład po zakończonej rozbudowie. Uroczystość ponownego otwarcia odbyła się 19 listopada 1937 roku a pamiątką po tym wydarzeniu jest okolicznościowa tablica na ścianie zakładu z popiersiem prezydenta Narutowicza – pomysłodawcy budowy zakładu w Maczkach.
W 1937 r. wybudowano również zbiornik wody czystej. Ten dwukomorowy zbiornik o konstrukcji żelbetowej ma łączną pojemność 10 000 m3. Dopływ i odpływ wody regulowane są zasuwami znajdującymi się w pomieszczeniu przylegającym do zbiornika, zwanym komorą zasuw. W 1943 r. powstał kolejny zbiornik wody czystej, również o przekroju kołowym. Ma on pojemność 1 500 m3 i służy jako rezerwuar dla pompy wysokiego ciśnienia o wydajności 50 m3/min. Zbiornik ten jest lewarowo połączony ze zbiornikiem głównym. Następny zbiornik wody czystej o podobnej konstrukcji jak poprzednie, został wybudowany w 1949 r. ma on pojemność 3 500 m3. W 1963 r. dobudowano czwarty zbiornik również o pojemności 3 500 m3.
Poza budową zbiorników rozbudowywano także ujęcia: najpierw w roku 1947 zmodernizowano ujęcie na Sztole a w roku 1955 na Kanale Centralnym. Z czasem ujęcie na Sztole traciło na znaczeniu na rzecz ujęcia na Kanale Centralnym. Ostatecznie na przełomie lat 2005/2006 ujęcie zostało zamknięte, a głównym źródłem zaopatrzenia zakładu w wodę stało sie ujęcie na Kanale Centralnym.
Dzisiaj zakład w Maczkach, mimo swojej długiej historii, w dalszym ciągu dostarcza do sieci magistralnej wodę dla mieszkańców Zagłębia i Śląska. Po modernizacjach na początku XXI wieku jest zakładem nowoczesnym, w którym wykorzystywane są najnowsze technologie w dziedzinie uzdatniania i produkcji wody.
Górnośląskie Przedsiębiorstwo Wodociągów S.A.
ul. Wojewódzka 19, 40-026 Katowice
mail:
tel: +48 32 6038 861
fax: +48 32 6038 614
KRS: 0000247533
NIP: 634-012-87-88
REGON: 271506695
Kapitał Zakładowy: 425 875 100 zł wpłacony w całości
